آبسه دندان به ایجاد چرک در درون دندان یا لثه گفته میشود. آبسه معمولاً در نتیجه یک عفونت باکتریایی ایجاد می شود که در بافت نرم پالپ دندان جمع میشود. دندانپزشکان با تخلیه آبسه دندان و خلاص شدن از شر عفونت، این مشکل را درمان می کنند. آنها می توانند با این کار خطر عصب کشی را از بین ببرند، اما گاهی اوقات لازم است که دندان کشیده شود. عدم درمان آبسه دندان ممکن است به موارد جدی و حتی گاهی خطرزا منجر شود.
آبسه دندان چیست؟
آبسه دندان به تجمع چرک در پاکت دندان در نتیجه یک عفونت باکتریایی گفته میشود. آبسه ممکن است در نقاط مختلفی در اطراف دندان و به دلایل مختلفی ایجاد شود و دندان، استخوان اطراف و گاهی دندان های مجاور را نیز درگیر کند.
انواع آبسه دندان
سه نوع کلی آبسه دندان داریم که عبارتند از:
آبسه لثه
عفونت ایجاد شده در لثه که معمولاً دندان یا بستر آن را درگیر نکرده است.
آبسه پری اپیکال
آبسه پری اپیکال به عفونتی گفته می شود که در نوک ریشه ایجاد می شود؛ این مشکل به دلیل انتشار باکتری از یک شکستگی یا حفره به درون دندان و پالپ ایجاد می شود. پالپ به درونی ترین قسمت دندان گفته می شود که شامل عصب و عروق خونی است. وقتی باکتری و عفونت به پالپ حمله کند، به نوک ریشه دندان سرایت کرده و منجر به انتشار عفونت در استخوان و نهایتا ایجاد آبسه می شود.
آبسه پریودنتال
این عفونت از استخوان و بافت زیرین دندان آغاز شده و عمدتا در نتیجه پریودنتیت یا بیماری لثه ایجاد می شود، به همین دلیل در بزرگسالان رایج تر است.
نشانه های آبسه دندان
علائم و نشانه های آبسه دندانی عبارتند از:
- درد در ناحیه دارای عفونت به هنگام گاز زدن یا لمس کردن
- حساسیت به غذا یا مایعات گرم و سرد
- بوی بد دهان
- تب
- احساس ناخوشی
- سختی باز کردن دهان
- سختی بلع
- بی خوابی
نشانه اصلی آبسه دندانی درد است که در روند کارهای روزانه اختلال ایجاد کرده و بدتر می شود. این درد معمولا به صورت ناگهانی آغاز می شود و در طول چند ساعت و یا حتی چند روز بدتر خواهد شد. گاهی اوقات درد به گوش، استخوان فک یا گردن نیز منتشر می شود.
دلایل آبسه دندان
هر چیزی که باعث ایجاد محلی برای ورود باکتری به دندان یا بافت های اطرافش شود، منجر به عفونت دندان خواهد شد. از جمله دلایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ پوسیدگی شدید دندان: پوسیدگی دندان به معنی تخریب سطح سخت دندان است. این موضوع زمانی رخ می دهد که باکتری ها، شکرهای موجود در غذا و نوشیدنی که بر روی دندان چسبیده اند را تجزیه کرده و با ایجاد یک اسید به مینای دندان حمله می کنند.
2 شکستگی، لب پریدگی یا ترک در دندان: باکتری ها وارد هر شکافی که در دندان وجود داشته باشد، خواهند شد و سپس راهشان را به پالپ دندان باز می کنند.
3 بیماری لثه یا پریودنتیت: بیماری لثه، یک التهاب و عفونت در بافت های اطراف دندان است. با پیشروی بیماری لثه، دسترسی باکتری ها به بافت های عمیق تر راحت تر می شود.
4 آسیب دیدگی دندان: وارد شدن یک ضربه به دندان، حتی اگر در ظاهر ترکی مشاهده نشود، می تواند منجر به آسیب دیدگی بافت درونی پالپ شود؛ آسیب دیدگی، دندان را مستعد بروز عفونت می کند.
عوامل خطرزا
این فاکتورها احتمال بروز آبسه دندان را افزایش می دهد:
۱ بهداشت ضعیف دهان و دندان: عدم مراقبت مناسب از دندان و لثه یعنی مسواک نکردن و نخ کشیدن به اندازه کافی در هر روز، احتمال بروز پوسیدگی دندان، بیماری لثه، آبسه دندان و مشکلات دیگر دهان و دندان را افزایش خواهد داد.
۲ وجود شکر بالا در رژیم غذایی فرد: خوردن و نوشیدن غذاها و نوشیدنی هایی مانند شیرینی و نوشابه منجر به ایجاد حفرات دندانی می شود که آبسه دندان را به همراه خواهد آورد.
3 خشکی دهان: خشک شدن دهان احتمال پوسیدگی دندان را بالا می برد. خشکی دهان معمولاً از عوارض جانبی مصرف داروهایی به خصوص یا در نتیجه فرآیند پیری است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
- اگر نشانه یا علامتی از بروز آبسه دندانی دارید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
- اگر با تب و تورم صورت مواجه شدید، اما به دندانپزشکتان دسترسی ندارید، باید به یک مرکز اورژانس مراجعه کنید. به علاوه اگر با مشکل تنفسی یا بلع مواجه هستید نیز باید به مرکز اورژانس بروید؛ این نشانه ها ممکن است در نتیجه انتشار عفونت در فک و بافت های اطراف و حتی به بخش های دیگر بدنتان باشد.
نحوه تشخیص آبسه دندان چگونه است؟
علاوه بر معاینه دندان و بافت اطراف برای مشاهده نشانه های عفونت، دندانپزشکتان ممکن است:
- تصویربرداری اشعه ایکس را توصیه کند؛ این کار به تشخیص منبع ایجاد بیماری دندان که باعث بروز عفونت شده کمک کند. دندانپزشکان از تصویر اشعه ایکس برای تعیین اینکه آیا عفونت به جاهای دیگر منتشر شده یا خیر نیز استفاده می کنند.
- تهیه یک سی تی اسکن را توصیه کند؛ اگر عفونت به جاهای دیگر بدنتان مانند گردن منتشر شده باشد، از سی تی اسکن می توان برای تشخیص شدت عفونت استفاده کرد.
- به دندانتان ضربه بزند یا بر روی آن فشار وارد کند؛ دندانی که آبسه کرده باشد، معمولاً در مقابل ضربه یا فشار حساس است.
- آزمایش های حرارتی: این آزمایش ها به دندانپزشک در تعیین سلامت بافت دندان کمک می کند.
درمان آبسه دندان
هدف از درمان آبسه، خلاص شدن از شر عفونت است؛ دندانپزشکتان به این منظور ممکن است:
با ایجاد یک برش، آبسه دندان را تخلیه کند.
دندانپزشک در این روش یک برش کوچک در آبسه ایجاد کرده و چرک درون آن را تخلیه می کند و سپس این ناحیه را با آب و نمک شستشو می دهد. معمولاً یک تکه زهکش برای تخلیه چرک و کاهش تورم در این ناحیه قرار داده می شود.
دندان را عصب کشی کند.
این فرآیند به حذف عفونت و حفظ دندان کمک می کند؛ دندانپزشک برای این منظور درون دندانتان یک سوراخ ایجاد می کند و بافت ناسالم پالپ را به همراه عفونت آبسه از دندان خارج می کند. او سپس ریشه و محفظه پالپ را با مواد پر کننده دندان، پر می کند. می توان روی دندان را با روکش پوشاند تا دندانتان تقویت شود. اگر به خوبی از دندان پرشده مراقبت کنید، می توانید آن را برای مدتی طولانی حفظ کنید.
جراحی
کسانی که با آبسه پری اپیکال و بازگشت عفونت درگیر هستند، شاید به جراحی برای برداشتن بافت بیمار نیاز پیدا کنند؛ این کار معمولاً توسط جراح دهان و دندان انجام می شود. اما آنهایی که با آبسه پریودنتال و عفونت بازگشتی مواجه هستند، باید اقدام به شکل دهی به بافت لثه و تخلیه پاکت پریودنتال کنند؛ این روند نیز باید توسط یک جراح دهان و دندان انجام شود.
کشیدن دندان عفونی
اگر نتوان دندان عفونی را حفظ کرد، باید آن را کشید و عفونت آبسه را تخلیه کرد تا از شر عفونت خلاص شوید.
تجویز آنتی بیوتیک
اگر عفونت به ناحیه آبسه محدود باشد، شاید نیازی به مصرف آنتی بیوتیک نباشد. اما اگر به دندان های کناری، فک یا جاهای دیگر نیز منتشر شده باشد، دندانپزشک اقدام به تجویز آنتی بیوتیک برای جلوگیری از انتشار بیشتر آن خواهد کرد. اگر سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید، باید آنتی بیوتیک مصرف کنید و از جمله آنها می توان به آموکسی سیلین یا مترونیدازول اشاره کرد. آنتی بیوتیک را به هیچ عنوان نباید جایگزین مراجعه به دندانپزشک یا تعویق درمان کرد.
مدیریت درد
مصرف داروهای مسکن بدون نسخه می تواند در کاهش درد در طول دوره درمان موثر باشد. مصرف داروی مسکن تنها برای کاهش درد است و نباید جایگزین مراجعه به دندانپزشک شود. آسپرین، ایبوپروفن و تیلنول مسکن های موثری هستند؛ با این حال بعضی از مسکن ها برای بعضی بیماران به خصوص مناسب نیست.
- ایبوپروفن و آسم: اگر به آسم مبتلا هستید ایبوپروفن مصرف نکنید.
- ایبوپروفن و زخم معده: در صورتی که زخم معده دارید، نباید قرص ایبوپروفن مصرف کنید.
- آسپرین برای کودکان: به کودکان زیر ۱۶سال، داروی آسپرین ندهید.
- آسپرین برای زنان باردار یا زنانی که نوزاد شیرخوار دارند: زنانی که باردار هستند و یا به نوزادان شیر می دهند، نباید از داروی آسپرین استفاده کنند.
درمان های خانگی آبسه دندان
آبسه دندان باید توسط دندانپزشکی درمان شود اما استفاده از برخی درمان های خانگی می تواند در کاهش درد ناشی از عفونت موثر باشد. در ادامه، برخی درمان های خانگی که در کنار روش های درمانی اصلی به کار برده می شود، آورده شده است:
محلول آب و نمک
شستشوی دهان با محلول آب و نمک یک راه ساده و ارزان برای کاهش موقتی آبسه دندان است. استفاده از آب و نمک می تواند به بهبود زخم و سلامت لثه کمک کند.
جوش شیرین
یک راه ارزان دیگر برای درمان آبسه دندان، استفاده از جوش شیرین است. جوش شیرین برای از بین بردن پلاک دندان، یک گزینه بسیار خوب محسوب می شود که خواص آنتی باکتریال نیز دارد.
روغن عصاره پونه
روغن یا عصاره پونه کوهی را می توان از فروشگاه های محصولات سلامت یا داروخانه ها تهیه کرد. خواص آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریال عصاره پونه کوهی به کاهش تورم و درد آبسه دندان کمک می کند.
کمپرس سرد
استفاده از کمپرس سرد در کاهش درد و تورم ناشی از آبسه دندان مفید است.
روغن و عصاره گل میخک
روغن میخک دارای خاصیت های آنتی باکتریال و ضد التهاب است؛ می توان آن را به صورت مایع رفیق یا بسیار غلیظ تهیه کرد.
عصاره آویشن
عصاره آویشن یک عصاره قدرتمند دیگر برای از بین بردن انگل ها، مبارزه با باکتری ها و کاهش تورم به شمار می رود.
هیدروژن پروکساید
درمانی عالی برای مبارزه با عفونت های باکتریایی، استفاده از هیدروژن پروکساید است. این ماده همچنین به کاهش پلاک و خونریزی لثه نیز کمک می کند.
سیر
سیر یک درمان طبیعی دیگر است که استفاده های درمانی بسیار سودمندی مانند مدیریت درد یا از بین بردن باکتری ها را در خود جای داده است.
مشکلات آبسه دندان
نمی توانید آبسه دندان را بدون درمان از بین ببرید؛ اگر آبسه باز شود، درد دهان به شکل چشمگیری کاهش خواهد یافت اما هنوز لازم است که به دنبال درمان دندان باشید. اگر زهکشی عفونت داخل آبسه انجام نشود، ممکن است به استخوان یا نقاط دیگر بدن و گردن نیز منتشر شود. حتی ممکن است با سپسیس که یک عفونت خطرناک که در بدن منتشر می شود، نیز مواجه شوید. اگر سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشید و به دنبال درمان آبسه دندان نباشید، احتمال انتشار عفونت در بدنتان بسیار بالاتر خواهد رفت.
آیا می توان از بروز آبسه دندان جلوگیری کرد؟
پیشگیری از پوسیدگی دندان، برای جلوگیری از بروز آبسه دندان حیاتی است. برای جلوگیری از پوسیدگی دندان باید از دندان هایتان به خوبی نگهداری کنید.
- از آب آشامیدنی غنی شده با فلوراید استفاده کنید.
- دندان هایتان را حداقل دو مرتبه در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک کنید.
- از نخ دندان یا پاک کننده های بین دندانی برای نظافت فضای میان دندان هایتان استفاده کنید.
- مسواکتان را هر سه یا چهار ماه، و یا هر وقت که دندانه هایش خراب شد، تعویض کنید.
- از غذاهای سالم استفاده کنید و مصرف غذاهای پرشکر در میان وعده هایتان را محدود کنید.
- به صورت مرتب به دندانپزشک یا متخصص پاکسازی دندان مراجعه کنید.
- استفاده از گندزدا یا دهانشویه حاوی فلوراید را برای افزودن یک لایه محافظتی اضافه در مقابل پوسیدگی دندان را در نظر بگیرید.
سوالات متداول
آبسه دندان عقل چگونه درمان می شود؟
- اگر عفونت منجر به آبسه باشد، دندانپزشکتان در آن برش ایجاد می کند و چرک موجود در پاکت دندان را تخلیه می کند.
- برای درمان عفونت، معمولا باید در یک دوره یک تا دو هفته ای از آنتی بیوتیک استفاده کنید.
آیا بروز آبسه دندان بعد از عصب کشی طبیعی است؟
ایجاد عفونت بعد از عصب کشی به ندرت رخ می دهد، اما غیر ممکن نیست. باید مراقب نشانه های اولیه بروز عفونت بعد از انجام عصب کشی دندان باشید. در صورت وجود عفونت ریشه دندان، باید بلافاصله برای درمان آن به دندانپزشکتان مراجعه کنید.
آیا ممکن است دندان پر شده آبسه کند؟
آبسه دندان در نتیجه پیشروی عفونت دندان و معمولاً در نتیجه از بین رفتن عصب ریشه ایجاد می شود. این مشکل می تواند در نتیجه ضربه، پوسیدگی یا حتی پر کردن عمیق دندان ایجاد شود.
آبسه دندان کودکان به چه شکلی است؟
کودکانی که به آبسه دندان مبتلا می شوند، با درد بافت لثه همراه با قرمزی و تورم مواجه هستند. تورم ایجاد شده شبیه یک جوش روی لثه خواهد بود. درد ممکن است تا فک منتشر شود و با جویدن یا غذا خوردن بدتر شود. خود دندان هم ممکن است تیره تر از دندان های دیگر شود.
