تقریباً هر بخشی از بدنتان مستعد بروز عفونت و التهاب است که دهان نیز از این قاعده مستثنا نیست. اگر با عفونت مواجه شدید، باید فوراً به سراغ درمان آن بروید. اگر دهانتان و به طور خاص لثه شما عفونی شود، نه تنها با درد زیادی مواجه خواهید بود، بلکه این موضوع می تواند نشانهای از یک مشکل جدی تر مانند عفونت پیشرفته لثه یا پریودنتیت باشد.
التهاب لثه چیست؟
جینجیویت یا التهاب لثه شکل خفیفتر بیماری لثه است که منجر به بروز سوزش، قرمزی و تورم بافت نرم لثه خواهد شد.
عفونت لثه چیست؟
پریودنتیت که آن را بیماری لثه نیز می نامند یک مشکل عفونی جدی در لثه است که در صورت عدم درمان، موجب آسیب دیدگی بافت نرم و تخریب استخوان تکیه گاه دندان خواهد شد. عفونت لثه می تواند لقی دندان یا حتی افتادن آن را به همراه داشته باشد.
دلایل عفونت لثه
عفونت لثه در نتیجه تجمع باکتری ها در بافت های اطراف دندان ایجاد می شود. حفظ بهداشت دهان و دندان به کمک مسواک کردن و نخ کشیدن، به کنترل سطح باکتری ها و سلامت لثه دندان و دهان و همچنین پیشگیری از پوسیدگی دندان کمک خواهد کرد. اگر این کارها را انجام ندهید با تشکیل یک نوار باکتریایی در اطراف دندانتان به نام پلاک رو به رو خواهید شد.
اگر فرد اقدام به پاکسازی پلاک دندان نکند، این پلاک ها سخت تر می شوند و نهایتاً تبدیل به تارتار خواهند شد که نظافت و پاکسازی آن بسیار دشوار خواهد بود. تشکیل تارتار بر روی دندان باعث خواهد شد تا پاکسازی آن دشوار شده و مسیر تهاجم باکتری ها به فضای اطراف دندان و لثه هموارتر شود.
تشکیل باکتری در زیر خط لثه به آسانی منجر به بروز عفونت خواهد شد. حفظ بهداشت دهان و دندان به پاکسازی باکتری ها و پیشگیری از عفونت کمک میکند. بنابراین بهداشت ضعیف دهان و دندان به صورت مستقیم بر پوسیدگی دندان و بیماری های دهانی تاثیر می گذارد.
عوامل خطرزای عفونت و التهاب لثه
فاکتورهایی که احتمال بروز عفونت و التهاب لثه را افزایش می دهند عبارتند از:
- سلامت ضعیف دهان و دندان
- استعمال دخانیات یا جویدن تنباکو
- تغییرات هورمونی: برای مثال شرایط همراه با بارداری یائسگی
- استفاده تفریحی از مواد مخدر مانند استعمال ماری جوانا
- چاقی
- سوء تغذیه یا کمبود مواد مغذی مانند ویتامین c
- موارد ژنتیکی
- مصرف داروهای به خصوصی که منجر به خشکی دهان یا تغییرات در لثه می شود.
- مشکلاتی که به ضعف سیستم ایمنی بدن منجر می شود، مانند سرطان خون، ایدز یا فرایند درمان سرطان
- بیماری های به خصوصی مانند دیابت، آرتریت روماتوئید یا بیماری کرون
نشانه های عفونت و التهاب لثه
اگرچه بروز عفونت های جدی لثه خیلی شایع نیست اما در صورتی که التهاب لثه درمان نشود می تواند منجر به بروز مشکلات جدی شود. شناسایی نشانه های هشدار دهنده ای که می تواند منجر به بروز عفونت لثه شود یکی از راه های بسیار مهم در کمک به پیشگیری از بروز بیماری لثه و عوارض جانبی ناشی از آن است. نشانه هایی که ممکن است با عفونت لثه همراه شوند عبارتند از:
- حساسیت، تورم یا خونریزی لثه
- بالا رفتگی لثه
- ترشح چرک از لثه
- بوی بد و شدید دهان
- لقی دندان
- یک تغییر قابل توجه در وضعیت دندان هایتان در زمان بستن دهان
اگر از هر یک از نشانه های بالا رنج می برید باید با یک دندانپزشک مشورت کنید تا شدت عفونت و اقدامات مورد نیاز برای رفع مشکل را شناسایی کنید.
نحوه تشخیص عفونت و التهاب لثه
عفونت و التهاب لثه در وهله اول با معاینه لثه انجام میشود؛ اگرچه التهاب لثه اصولاً توسط دندانپزشک و متخصص بهداشت دهان و دندان شناسایی و درمان می شود، اما موارد جدی عفونت لثه را باید به متخصص بیماری های لثه ارجاع داد.
بسیاری از بیماران یا نشانه ای ندارند و یا نشانه هایشان خفیف است و متوجه وجود مشکل در لثه خود نمی شوند. حتی اگر نشانه هایتان خفیف بود، باید با یک متخصص دندانپزشک مشورت کنید، چرا که ممکن است این نشانه ها ناشی از بروز عفونت لثه باشد. یک متخصص دندانپزشکی، عفونت و التهاب لثه را بر اساس ظاهر لثه و نتایج تصاویر اشعه ایکس تشخیص می دهد. التهاب اولیه لثه، تنها بافت نرم موجود در بین دندانها را متاثر میکند؛ در حالی که عفونت و التهاب لثه شدیدتر، اکثر بخش های لثه که بر روی دندان قرار دارند را درگیر می کند.
انجام آزمایش برای تشخیص عفونت و التهاب لثه ضروری نیست، مگر آن که متخصص دندانپزشکی به وجود مشکلات جدی تر مانند عفونت شدید لثه مشکوک باشد.
گزینه های درمان عفونت و التهاب لثه
در صورتی که التهاب لثه به خوبی درمان نشود ممکن است منجر به بروز عفونت لثه شود. درمان زودهنگام التهاب لثه باید اولویت شما به منظور پیشگیری از بروز عفونت لثه باشد. درمان بر کاهش التهاب، پاکسازی پلاک و به کارگیری عادات مناسبی متمرکز است که منجر به پیشگیری از تشکیل پلاک خواهد شد. استفاده از عفونت زدا و آنتی بیوتیک برای کنترل رشد باکتری در دندان ها و زیر لثه شاید ضروری باشد. پاکسازی حرفه ای دندان و لثه شاید در بحث التهاب لثه نیاز باشد. برای پاکسازی حرفه ای پلاک و تارتار تشکیل شده بر روی دندان در مراحل اولیه درمان، به دندانپزشک مراجعه کنید. آنها در کنار توصیه های بسیار خوبی که به شما ارائه میکنند، میتوانند دندان و لثه شما را به وضعیت سلامت خود بازگرداند.
جرم گیری و تسطیح ریشه دندان
اولین گام درمان عفونت لثه، اگر بیماری لثه شما به مراحلی بیش از التهاب لثه کشیده شده باشد، شامل جرم گیری و تسطیح ریشه دندان است. این فرایند بسته به نیازهای بیمار ممکن است به بیش از یک جلسه نیاز داشته باشد.
جرم گیری: دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان در این فرآیند اقدام به پاکسازی پلاک و تارتار تا درون پاکت دندانی می نماید.
تسطیح ریشه: سپس سطح ریشه دندان هموار خواهد شد تا امکان بهبود بافت لثه و اتصال مجدد آن به دندان ها فراهم شود.
مصرف دارو برای عفونت و التهاب لثه
دندانپزشک بعد از پاکسازی عمیق دندان و پاکت دندان اقدام به تجویز استفاده از دهانشویه ضد عفونی کننده، آنتی بیوتیک های موضعی یا موارد مشابه خواهد کرد. دندانپزشک برای موارد شدید عفونت یا پریودنتیت ممکن است دوره کوتاهی از آنتی بیوتیک های خوراکی را تجویز کند.
خمیردندان و دهانشویه
عامل کمکی اصلی در درمان التهاب لثه، استفاده از خمیر دندان یا دهانشویه بدون نسخه یا تجویز شده حاوی عوامل آنتی باکتریال یا ضد پلاک دندان است. نقش اساسی مسواک کردن دندان برای پاکسازی ذرات غذا، پلاک و باکتری از سطح دندان است. بعضی از دهانشویه های به خصوص حاوی موادی هستند که در از بین بردن باکتری ها و پیشگیری از تشکیل پلاک موثر هستند. برای دستیابی به بهترین نتیجه در مقابل باکتری ها حداقل تا ۳۰ دقیقه بعد از مصرف دهانشویه و مسواک کردن از خوردن و نوشیدن خودداری کنید. خمیردندان و دهانشویه شامل یک یا چند عامل ضد باکتری و ضد پلاک مانند موارد زیر خواهند بود:
- فلوراید قلع: افزودن این ماده به خمیر دندان و دهانشویه به منظور کمک به پیشگیری از پوسیدگی دندان است و همچنین فلوراید قلع یک عامل ضد باکتری قدرتمند برای کاهش و پیشگیری از التهاب لثه است. خمیر دندان و دهانشویه های تجویز شده با داشتن غلظت بالاتری از فلوراید قلع تاثیر بیشتری در مقایسه با موارد بدون نسخه خواهد داشت.
- عصاره های مورد نیاز: موارد مختلفی مانند متیل سالیسیلات، منتول، اکالیپتول و تایمول در مبارزه با باکتری و کاهش تورم لثه موثر هستند. یک یا چند مورد از این مواد معمولاً به خمیر دندان ها و دهانشویه های بدون نسخه افزوده می شود. آنها همچنین میتوانند در پیشگیری از بروز التهاب لثه یا درمان مراحل اولیه عفونت لثه در بیمارانی که از وضعیت سلامت دهان و دندان مناسبی برخوردار هستند به کار گرفته شوند.
- کلروهگزیداین یک ماده آنتی باکتریال قدرتمند است که توسط جراحان برای عفونت زدایی پوستشان قبل از جراحی استفاده می شود. دهانشویه حاوی کلروهگزیداین، موثرترین دهانشویه ضدباکتری به شمار می رود. مسواک زدن بعد از دهانشویه کلرهگزیدین منجر به پاک شدن این ماده از روی دندان ها میشود. بنابراین حداقل تا ۳۰ دقیقه بعد از آبکشی دهان به کمک دهان شویه حاوی کلروهگزیداین نباید مسواک بزنید.
آنتی بیوتیک های موضعی
دندانپزشکان بعد از جرمگیری و تسطیح ریشه ممکن است بر روی آن از آنتی بیوتیک های موضعی استفاده کنند. این داروهای موضعی با در برداشتن ماینوسایکلین، داکسی سایکلین، تتراسایکلین یا مترونیدازول به آرامی و در طول زمان آنتی بیوتیک ها را به دندانتان و بافت نرم لثه وارد می کنند تا جلوی رشد باکتری و افزایش عمق پاکت دندان را بگیرند.
آنتی بیوتیک های خوراکی
در عفونت های شدید لثه ممکن است با تجویز آنتی بیوتیک های خوراکی از سوی دندانپزشک مواجه شوید؛ اما تجویز آنتی بیوتیک خوراکی برای التهاب لثه به ندرت رخ می دهد. آنتی بیوتیک های خوراکی برخلاف آنتی بیوتیک های موضعی، عوارض جانبی خطرناکی دارند و احتمال شکل گیری باکتری های مقاوم در برابر دارو را نیز به همراه دارند. یک حالت استثنا، وجود التهاب لثه در زخم های مزمنی است که احتمال بافت مردگی را به همراه دارد که در این صورت استفاده از یک یا چند آنتی بیوتیک خوراکی نیز ممکن است.
جراحی لثه
گاهی اوقات و زمانی که روش های درمانی دیگر از عملکرد مناسبی برخوردار نباشند و اگر پاکت لثه بعد از جرمگیری یا تسطیح ریشه به خوبی درمان نشود، ممکن است نیاز به جراحی لثه باشد. اگر با عفونت های پیشرفته لثه درگیر هستید، شاید به جراحی دندان مانند موارد زیر نیاز پیدا کنید.
جراحی فلپ
دندانپزشکتان برشهای کوچکی در لثه ایجاد می کند تا بتواند لبه های لثه را باز کرده و برای جرم گیری و تسطیح موثرتر ریشه به آن دست پیدا کند. با توجه به آنکه معمولاً پریودنتیت منجر به تخریب استخوان میشود، ممکن است در فرایند جراحی فلپ اقدام به کانتورینگ مجدد آن شود و سپس لثه در سر جایش بخیه زده شود. بعد از بهبود لثه، نظافت این نقاط و حفظ سلامت بافت لثه ساده تر خواهد بود.
پیوند لثه
گاهی در نتیجه التهاب و عفونت لثه با تخریب و بالارفتگی لثه مواجه می شوید. شاید لازم باشد که برای تقویت بافت آسیب دیده، بخش کوچکی از بافت نرم سقف دهانتان یا یک منبع دیگر را برداشته و آن را به ناحیه آسیب دیده پیوند دهید. این حرکت به پیشگیری از بالا رفتگی بیشتر لثه کمک کرده و بخشی از ریشه که در نتیجه بالا رفتگی لثه پیدا شده است را پوشانده و به آن ظاهر بهتری می دهد.
بهترین درمان خانگی برای عفونت و التهاب لثه چیست؟
التهاب لثه را در مراحل اولیه می توان به شکل موثری با کمک مسواک زدن، نخ کشیدن یا دهانشویه های بدون نسخه درمان کرد. با این حال زمانی که باکتری ها به چند میلی متر پایین تر از خط لثه نفوذ کردند، استفاده از مراقبت های دندانی حرفه ای ضروری خواهد بود. با این وجود درمان های خانگی برای تضمین موفقیت دراز مدت درمان التهاب و عفونت لثه ضروری است.
دندانتان را مسواک بزنید.
ساده ترین و موثرترین و روش درمان ضروری برای بهبود وضعیت عفونت و التهاب لثه، دو بار مسواک کردن در روز و هر کدام به مدت ۲ دقیقه است. دندانپزشکتان حالت درست استفاده از مسواک بر روی دندانتان را به شما آموزش خواهد داد. توصیه بسیاری از دندانپزشکان استفاده از مسواک برقی برای دستیابی به نتایج بهتر است.
هر روز از نخ دندان استفاده کنید.
تنها باید دندان هایی که می خواهید آنها را حفظ کنید را نخ دندان بکشید. اگر می خواهید سلامت همه دندان هایتان را حفظ کنی،د پس باید بین همه آنها را هر روز نخ بکشید. روش صحیح نخ دندان کشیدن را نیز میتوانید از دندانپزشکتان جویا شوید.
از خمیردندان های آنتی باکتریال استفاده کنید.
اکثر خمیردندان های بدون نسخه برای پیشگیری از بروز حفرات دندانی و سفید کردن دندان فرموله شده اند. خمیر دندانی را انتخاب کنید که از مواد آنتی باکتریال در آن استفاده شده باشد، اما مراقب باشید، چرا که بعضی از این مواد مانند فلوراید قلع می تواند باعث ایجاد لکه بر روی دندان شود. وجود بعضی مواد مانند کلروهگزیداین در خمیردندان از تاثیر کافی برخوردار نیست و بعضی ها ممکن است از غلظت کافی برای تاثیر روی دندان برخوردار نباشند. با دندانپزشکتان برای انتخاب خمیردندان مناسب مشورت کنید.
به دندانپزشک مراجعه کنید.
دو بار مراجعه به دندانپزشک در هر سال برای پاکسازی دندان ها می تواند اقدام بسیار موثری در پیشگیری از از عفونت یا مشکلات دیگر لثه باشد.
از عوامل خطر زا دوری کنید.
عاداتی مانند استعمال دخانیات، رژیم غذایی نامناسب، استفاده زیاد از شکر و مصرف بعضی از داروها می تواند منجر به ایجاد بیماری لثه شود. ایجاد تغییراتی اندک در سبک زندگی میتواند جلوی بسیاری از مشکلات را به سادگی بگیرد. از پزشکتان درباره تاثیر احتمالی مصرف بعضی از داروها بر روی مشکلات لثه سوال کنید.
سوالات متداول درباره عفونت و التهاب لثه
آیا التهاب لثه قابل درمان است؟
التهاب لثه معمولاً قابل درمان است؛ اگر التهاب لثه در مراحل اول خود باشد می توان آن را با بهبود عادات بهداشتی دهان و دندان درمان کرد. اما عفونت های مراحل انتهایی به پریودنتیت منجر میشود که نیاز به پاکسازی عمیق توسط دندان پزشک یا متخصص بهداشت دهان و دندان دارند.
آیا می توانید التهاب لثه را معکوس کنید؟
می توانید با انجام اقداماتی مانند حفظ بهداشت مناسب دهان و دندان تغییراتی در سبک زندگی و در موارد جدی تر با درمان پریودنتال، شامل پاکسازی پلاک های زیر خط لثه، التهاب لثه را از بین ببرید.
آیا خودتان می توانید التهاب لثه را از بین ببرید؟
با مسواک کردن و نخ دندان کشیدن به شیوه درست در مراحل اولیه التهاب لثه، می توانید جلوی پیشروی این مشکل را بگیرید اما التهابهای مراحل پایانی لثه نیازمند مراقبت های حرفه ای دندانپزشک برای پاکسازی پلاک و باکتری های موجود در زیر بافت لثه و پیشگیری از عفونت لثه است.
خلاص شدن از شر عفونت و التهاب لثه چقدر طول می کشد؟
اگر التهاب لثه در مراحل اولیه خود باشد میتوان با حفظ بهداشت مناسب دهان و دندان و در مدت دو هفته این مشکل را برطرف کرد. اما اگر عفونت لثه به مراحل انتهایی خود کشیده شود، نیازمند پاکسازی عمیق برای رفع پلاک های ایجاد شده در زیر لثه خواهد بود. اکثر بیماران در طول مدت ۱۰ الی ۱۴ روز بعد از پاکسازی عمیق و با ادامه روند بهداشت مناسب دهان و دندان، می توانند از شر نشانه های عفونت و التهاب لثه خلاص شوند.
بهترین آنتی بیوتیک برای عفونت لثه چیست؟
رایج ترین آنتی بیوتیک استفاده شده برای عفونت لثه تتراسایکلین، آموکسی سیلین، کلیندامایسین، مترونیدازول، سیپروفلوکساسین و آزیترومایسین است. به خاطر عوارض جانبی و ایجاد باکتریهای مقاوم در برابر دارو، اکثر آن ها معمولاً فقط برای عفونت های جدی لثه به کار برده می شوند. از آنتی بیوتیک برای عفونت و التهاب لثه معمولاً بعد از انجام فرآیند پاکسازی عمیق استفاده میشود.
