خونریزی لثه می‌تواند یکی از نشانه‌های ابتلا یا خطر ابتلا به بیماری لثه باشد. تجمع پلاک روی دندان یکی از دلایل شایع خونریزی مداوم لثه است. همچنین خونریزی لثه یکی از نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های جدی به شمار می‌آید. به‌علاوه اگر دندان‌های‌تان را بسیار محکم مسواک بزنید یا از نخ دندان به درستی استفاده نکنید، ممکن است لثه خونریزی کند. خونریزی لثه عوارض وخیمی به دنبال دارد و باید جدی گرفته شود.
دلایل خونریزی لثه
خونریزی لثه دلایل بسیاری دارد که از روش اشتباه مسواک زدن تا ابتلا به عارضه‌های جدی‌تری مانند بیماری لثه متغیر است. خونریزی لثه به خودی خود خطرناک نیست، اما عارضه زمینه‌ای دامن‌زننده به این علامت ممکن است خطرناک باشد. در ادامه با دلایل احتمالی خونریزی لثه آشنا می‌شوید.
ناراحتی‌های دهان و دندان
مشکلات دهان و دندان از دلایل اصلی خونریزی لثه محسوب می‌شود. شایع‌ترین عارضه‌های دهان و دندان را در ادامه برای‌تان توضیح می‌دهیم.
ژنژیویت
اکثر افراد در نتیجه باقی ماندن طولانی‌مدت پلاک روی خط لثه دچار ژنژیویت می‌شوند. پلاک دندانی در واقع ذرات غذا و باکتری‌هایی است که به دندان می‌چسبد. اگر پلاک از روی دندان پاک نشود، سخت می‌شود و به جرم یا تارتار تبدیل می‌شود و به بیشتر شدن خونریزی لثه دامن می‌زند. تجمع پلاک در نزدیکی لثه‌ها نیز می‌تواند علت خونریزی لثه باشد. علائم ژنژیویت عبارت است از:
- متورم شدن لثه؛
- احساس درد و ناراحتی در دهان و دور لثه‌ها و
- خونریزی لثه.
پریودنتیت
بیماری پریودنتال (پریودنتیت) در اثر پیشرفت کردن ژنژیویت بروز می‌یابد. پریودنتیت نوعی عفونت لثه، استخوان فک و بافت‌های نگهدارنده‌ای است که دندان‌ها و لثه‌ها را به هم متصل میکند. همچنین پریودنتیت می‌تواند باعث لق شدن و افتادن دندان‌ها شود.
بیماری‌های مختلف
گاهی اوقات ابتلا به بیماری‌های دیگر علت اصلی خونریزی لثه است. هرچند خونریزی لثه در این حالت یکی از علائم بیماری است، اگر به درستی و به موقع درمان نشود، عوارض بیشتری را برای دندان‌ها ایجاد میکند و ممکن است باعث پوسیدگی ریشه دندان شود. بیماری‌های زیر می‌تواند علت خونریزی لثه باشد.
دیابت
خونریزی کردن یا متورم شدن لثه یکی از نشانه‌های هشدار ابتلا به دیابت نوع 1 یا 2 است. وقتی به دیابت مبتلا می‌شوید، دهان قدرت کافی برای مقابله با میکروب‌ها نخواهد داشت و در نتیجه احتمال مبتلا شدنتان به عفونت‌هایی مانند بیماری لثه بیشتر می‌شود. به‌علاوه بالا بودن میزان قند خون در اثر ابتلا به دیابت، التیام یافتن بدن را سخت‌تر میکند و درنتیجه بیماری لثه بدتر می‌شود.
لوسمی
خونریزی لثه می‌تواند نشانه ابتلا به لوسمی یا سرطان خون باشد. پلاکت‌های خون در بند آمدن خونریزی به بدن کمک می‌کنند. تعداد پلاکت‌ها در اثر ابتلا به لوسمی کاهش می‌یابد و درنتیجه متوقف شدن خونریزی در بخش‌های مختلف بدن، از جمله لثه‌ها سخت‌تر می‌شود.
هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند
اگر در اثر یک بریدگی کوچک یا انجام درمان‌های دندانپزشکی دچار خونریزی لثه یا خونریزی شدید می‌شوید، این وضعیت می‌تواند نشانه ابتلا به اختلال هموفیلی یا بیماری فون ویلبراند باشد. خون در پی ابتلا به این عارضه‌ها به خوبی لخته نمی‌شود و درنتیجه لثه‌های خونریزی میکند.
کمبود ویتامین‌ها
کمبود ویتامین‌های C و K باعث می‌شود که لثه‌ها به راحتی خونریزی کنند. اگر لثه‌های‌تان خونریزی میکند و مشکلات دهان و دندان علت این خونریزی نیست، از پزشک معالجتان بخواهید آزمایشی برای بررسی میزان ویتامین‌های C و K بنویسد.
دلایل دیگر خونریزی لثه
بهداشت نامناسب دهان و دندان یکی از دلایل خونریزی لثه است. مقدار خونریزی در این حالت معمولاً کم است و خونریزی خودبه‌خود متوقف می‌شود. البته خونریزی لثه دلایل دیگری نیز دارد که چند مورد از آنها را در ادامه توضیح می‌دهیم:
مسواک زدن نامناسب
محکم و سخت مسواک زدن باعث نمی‌شود که دندان‌ها تمیزتر شوند، بلکه درعوض خطر عقب رفتن و خونریزی لثه بیشتر می‌شود و احتمال پوسیدگی دندان‌ها افزایش می‌یابد.
بارداری
تقریباً نیمی از بانوان باردار لثه‌های‌شان سرخ، متورم و حساس می‌شود و هنگام مسواک زدن یا نخ کشیدن خونریزی میکند. خونریزی لثه در دوران بارداری پیامد تغییرات هورمونی است که واکنش بدن را به باکتری‌های عامل بیماری لثه تغییر می‌دهد.
مصرف داروهای رقیق‌کننده خون
مصرف داروهای رقیق کننده خون قابلیت لخته شدن خون را کاهش می‌دهد و درنتیجه لثه‌ها راحت‌تر خونریزی میکند. این وضعیت برای انجام دادن درمان‌های دندانپزشکی که با خونریزی همراه هستند، مسئله‌ساز می‌شود. بنابراین اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، این موضوع را حتماً در هر جلسه به دندانپزشک معالجتان یادآوری کنید.
اندازه نبودن دندان مصنوعی
وقتی دندان مصنوعی کاملاً اندازه نباشد، لثه‌ها را خراش می‌دهد و باعث درد و خونریزی لثه می‌شود. افرادی که دندان مصنوعی‌شان را شب‌ها درنمی‌آورند، بیشتر مستعد خونریزی لثه هستند.
خطرات خونریزی لثه
ممکن است فکر کنید خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان عادی است و به سادگی از کنار این وضعیت بگذرید. اما خونریزی لثه گاهی علامت ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای است و باید جدی گرفته شود. همان‌طور که گفته شد خونریزی لثه می‌تواند نشانه عارضه‌ای نهفته باشد که هنوز تشخیص داده نشده است. بنابراین اگر لثه‌های‌تان هنگام مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان خونریزی کرد، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
خونریزی مداوم لثه باعث بروز عوارض بیشتری می‌شود و حتی اگر بد مسواک زدن علت خونریزی نباشد، خطر بروز بیماری‌های دهان و دهان مانند ژنژیویت را افزایش می‌دهد. وجود خون در دهان محیط ایده‌آلی را برای رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها فراهم میکند و همچنین باعث پوسیدگی ریشه و لق شدن دندان‌ها می‌شود. اگر عفونت ناشی از خونریزی لثه به سرعت درمان نشود، ممکن است مشکلات معده و عوارض دیگر بروز یابد.
درمان خونریزی لثه
از ریشه‌یابی خونریزی لثه می‌توان به سه دلیل متفاوت رسید: ناراحتی‌های دهان و دندان، بیماری‌های مختلف و شرایط فردی. خونریزی لثه هر دلیلی که داشته باشد، اگر به‌موقع درمان شود و مورد بی‌توجهی قرار نگیرد، برطرف می‌شود. در این بخش هر آن‌چه را که لازم است درباره درمان خونریزی لثه بدانید، برای‌تان توضیح می‌دهیم.
مشکلات دهان و دندان
ژنژیویت و پریودنتیت از جمله ناراحتی‌های دهانی هستند که باعث خونریزی لثه می‌شوند. بروز پریودنتیت نتیجه پیشرفت کردن ژنژیویت است. برای درمان بیماری لثه کافی است که از دندان‌های‌تان به خوبی مراقبت کنید؛ دو بار در روز مسواک بزنید، هر روز نخ دندان بکشید، دهان را روزی یک‌بار با دهان‌شویه آنتی‌باکتریال شستشو بدهید و به‌طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. مسواک زدن پلاک‌ها را از روی دندان‌ها پاک میکند و از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری میکند. اما اگر به درستی مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، ممکن است پلاک روی خط لثه بماند. در صورت بروز پریودنتیت بهتر است به پزشک مراجعه کنید و دستورات ایشان را به دقت رعایت کنید. اگر بیماری پیشرفته‌تر شود، دندانپزشک داروهای خاصی را تجویز میکند. داروها را به‌موقع مصرف کنید و دو بار مسواک زدن روزانه دندان‌ها را ادامه بدهید تا اثربخشی درمان بیشتر شود.
بیماری‌های مختلف
ابتلا به بعضی بیماری‌ها باعث می‌شود که لثه‌ها هنگام مسواک زدن یا نخ کشیدن خونریزی کند. در این صورت چون علت خونریزی لثه‌ها ارتباطی با دهان ندارد، درمان بیماری زمینه‌ای باعث رفع مشکل خونریزی لثه می‌شود. دیابت، لوسمی، هموفیلی و کمبود ویتامین‌ها از جمله بیماری‌هایی هستند که موجب خونریزی لثه می‌شوند. اگر مبتلا به این عارضه‌ها تشخیص داده شدید، داروها را به‌موقع مصرف کنید و درباره مشکل خونریزی لثه با پزشک معالجتان مشورت کنید. اگر عارضه‌های فوق در شما تشخیص داده نشد و ناراحتی دهان و دندان نیز نداشتید، برای بررسی مشکلتان از دندانپزشک وقت بگیرید.
شرایط فردی
هر انسان سبک زندگی منحصربه‌فردی دارد. عادت‌های معمول هر فرد گاهی اوقات دلیل خونریزی لثه است. مسواک زدن به روش نامناسب، بارداری و مصرف داروهای رقیق‌کننده خون می‌تواند علت خونریزی لثه باشد. روش مسواک زدنتان را اصلاح کنید و از مسواک نرم استفاده کنید. دندان‌ها را حداقل دو بار در روز، با ملایمت و با مسواک نرم تمیز کنید. بهترین کار این است که پس از هر وعده غذایی مسواک بزنید. همچنین دندان‌ها را روزی دو بار نخ بکشید تا از جمع شدن پلاک روی دندان‌ها جلوگیری کنید. ممکن است دندانپزشک توصیه کند که دهان را با آب نمک یا محلول آب و پراکسید هیدروژن شستشو دهید. از دهان‌شویه‌های حاوی الکل استفاده نکنید، چون الکل می‌تواند وضعیت را بدتر کند. همچنین داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل به رفع خونریزی لثه کمک میکند. سعی کنید بین وعده‌های غذایی تنقلات میل نکنید و مقدار مصرف کربوهیدرات‌ها را کاهش دهید. همچنین اگر دندان مصنوعی دارید، بسیار مهم است که دندان مصنوعی را مسواک بزنید و به خوبی تمیز کنید تا از التهاب لثه و جمع شدن پلاک روی دندان‌ها جلوگیری کنید. شاید لازم باشد که قالب‌گیری برای ساخت دندان مصنوعی بهتر و دراندازه و شکل مناسب انجام شود. ضمناً برای آن‌که از لثه‌ها و دندان‌های‌تان در دوران بارداری مراقبت کنید، باید بهداشت دهان و دندان را از طریق دو بار مسواک زدن در روز با خمیر دندان فلورایددار و استفاده روزانه از نخ دندان رعایت کنید.
پیشگیری از خونریزی لثه
بیماری لثه در صورت درمان نشدن می‌تواند به مشکلی جدی تبدیل شود. روش‌هایی برای پیشگیری از خونریزی لثه وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
رعایت بهداشت دهان و دندان
خونریزی لثه گاهی اوقات نشانه این است که در رعایت بهداشت دهان و دندان کوتاهی می‌کنید. برای بهبود بهداشت دهان و دندان لازم است که حداقل دو بار در روز مسواک بزنید و یک بار نخ دندان بکشید. رعایت بهداشت دهان و دندان به‌ویژه برای بانوان باردار بسیار مهم است. نوسانات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند محرک ابتلا به بیماری لثه و خونریزی لثه باشد.
شستشوی دهان با دهان‌شویه پراکسید هیدروژن
بهتر است همیشه پراکسید هیدروژن در خانه داشته باشید تا در صورت لزوم از آن به عنوان ضدعفونی کننده استفاده کنید. مشخص شده است که دهان‌شویه پراکسید هیدروژن برای زدودن پلاک از روی دندان‌ها، بهبود سلامت لثه‌ها و توقف خونریزی لثه مفید است. در یک مطالعه به تعدادی از شرکت‌کنندگان دهان‌شویه پراکسید هیدروژن داده شد تا اثربخشی این محلول برای کاهش ژنژیویت و سفید کردن دندان‌ها بررسی شود. نتایج این مطالعه حکایت از آن دارد که گروه استفاده‌کننده از دهان‌شویه نسبت به گروه شاهد، دچار التهاب لثه کمتری شدند.
ترک سیگار
استعمال دخانیات علاوه بر افزایش خطر ابتلا به سرطان ریه، ناراحتی قلبی و سکته مغزی باعث بیماری لثه نیز می‌شود. در واقع سیگار کشیدن یکی از علل اصلی بیماری شدید لثه به شمار می‌آید. سیگار کشیدن توانایی سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با باکتری‌های موجود در پلاک کاهش می‌دهد؛ این وضعیت به بیماری لثه منجر می‌شود. ترک سیگار به التیام یافتن لثه‌ها و توقف خونریزی کمک میکند.
کاهش استرس
بین ابتلا به بیماری لثه و استرس عاطفی ارتباط مستقیمی وجود دارد. استرس عاطفی اثر نامطلوبی بر سیستم ایمنی بدن دارد. درنتیجه سازوکارهای دفاعی بدن در حدی ضعیف می‌شود که نمی‌تواند با عفونت لثه مقابله کند. متخصصین معتقداند که استرس عاطفی باعث می‌شود برخی بیماران وضعیت سلامت دهان و دندانشان را نادیده بگیرند و درنتیجه پلاک روی دندان‌های‌شان جمع شود.
افزایش مصرف ویتامین C و K
خوردن غذاهای سرشار از ویتامین ث سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند و به مقابله با عفونت‌های لثه که علت خونریزی لثه هستند، کمک میکند. بالعمس اگر ویتامین ث کافی را از طریق رژیم غذایی‌تان دریافت نکنید، خونریزی لثه در صورت ابتلا به بیماری لثه تشدید می‌شود. در واقع حتی اگر بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید، کمبود ویتامین ث می‌تواند باعث خونریزی لثه شود.
ویتامین ث به وفور در مواد غذایی زیر وجود دارد:
- پرتقال
- سیب‌زمینی شیرین
- فلفل قرمز
- هویج
همچنین می‌توانید از پزشک معالجتان بخواهید که برای‌تان مکمل ویتامین ث تجویز کنند. ویتامین C آنتی‌اکسیدان قدرتمندی است که بافت پیوندی را تقویت میکند و از لایه پوشش دهنده لثه‌ها محافظت میکند. بنابراین دقت کنید که هر روز مقدار کافی از این ویتامین مهم را دریافت کنید.
مصرف مکمل ویتامین K نیز می‌تواند خونریزی لثه را کاهش دهد. ویتامین K به دلیل کمک کردن به لخته شدن خون، ماده مغذی مهمی است. کمبود ویتامین K باعث می‌شود که اعضای بدن، از جمله لثه به راحتی خونریزی کنند.
خوراکی‌های زیر سرشار از ویتامین K است:
- اسفناج
- برگ کولارد
- کلم
- برگ خردل
توصیه می‌شود که آقایان بزرگسال هر روز 120 میکروگرم و بانوان هر روز 90 میکروگرم ویتامین K دریافت کنند.
کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها
کاهش مصرف کربوهیدرات سلامت لثه‌ها را بهبود می‌دهد و از ابتلا به بیماری لثه پیشگیری میکند. کربوهیدرات‌ها و غذاهای قندی باعث جمع شدن پلاک روی دندان‌ها و رشد باکتری‌ها می‌شود. هر چه پلاک بیشتری روی لثه‌ها جمع شود، احتمال خونریزی لثه‌ها بیشتر می‌شود. هرچند مسواک زدن و نخ کشیدن منظم تجمع پلاک را کمتر میکند، کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها نیز در پیشگیری از تجمع پلاک بی‌تأثیر نیست.
نوشیدن چای سبز
نوشیدن روزانه چای سبز روند پیشرفت بیماری لثه را معکوس میکند و خونریزی لثه را متوقف میکند. چای سبز حاوی ترکیبی به نام «کاتچین» است ـ کاتچین آنتی‌اکسیدانی طبیعی است که واکنش التهابی بدن را به باکتری‌های موجود در دهان کاهش می‌دهد.
توصیه می‌شود که در روز سه تا چهار فنجان چای سبز بنوشید، هرچند برخی پزشکان معتقداند که لازم است هر روز 10 لیوان چای سبز بنوشید تا اثر آن بر ارتقاء سلامتی مشخص شود.
شستشوی دهان با آب نمک
چون التهاب و باکتری‌های موجود در دهان علت بروز بیماری لثه هستند، شستشوی منظم دهان با محلول آب نمک گرم برای کاهش باکتری‌ها و پیشگیری از خونریزی لثه مفید است.
برای تهیه این محلول کافی است یک قاشق چای‌خوری نمک را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید؛ سپس دهان را سه یا چهار بار در روز، هر بار به مدت چند ثانیه با آب نمک شستشو بدهید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر خونریزی لثه ظرف 7 تا 10 روز بهبود نیافت، به دندانپزشک مراجعه کنید. ممکن است لازم باشد جرم‌گیری عمیق برای زدودن جرم و پلاک و کمک به التیام لثه‌ها انجام شود. همچنین احتمال دارد پزشک دستور بدهد آزمایش‌هایی برای بررسی کمبود ویتامین‌های دامن‌زننده به خونریزی لثه انجام شود.
پرسش‌های متداول
خونریزی لثه مشکلی جدی محسوب می‌شود؟
لثه‌ها هر از گاه به دلیل محکم مسواک زدن یا اندازه نبودن دندان مصنوعی خونریزی می‌کنند. اما خونریزی مکرر لثه می‌تواند نشانه ابتلا به عارضه‌های جدی‌تری مانند پریودنتیت (نوع پیشرفته بیماری لثه) یا لوسمی باشد.
خونریزی لثه عادی است؟
خونریزی لثه مشکل شایعی است که معمولاً جدی نیست. ممکن است لثه‌ها پس از مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان به روشی که لثه‌های حساس را تحریک کند، کمی خونریزی کند. جمع شدن جرم یا پلاک شایع‌ترین دلیل خونریزی لثه است، چون این مواد اجازه می‌دهند که باکتری‌ها در امتداد خط لثه رشد کنند.
ممکن است استرس باعث خونریزی لثه شود؟
ثابت شده است که استرس بلندمدت سیستم ایمنی را ضعیف میکند. وقتی سیستم ایمنی ضعیف می‌شود، توانایی بدن برای مقابله با عفونت‌ها کمتر می‌شود. درنتیجه خطر بروز بسیاری از مشکلات دهان و دندان، مانند عفونت و خونریزی لثه افزایش می‌یابد.
آیا ژنژیویت خودبه‌خود برطرف می‌شود؟
ژنژیویت پس از جرم‌گیری حرفه‌ای برطرف می‌شود ـ البته به شرطی که بهداشت دهان و دندان را در خانه به خوبی رعایت کنید. دندانپزشک کمکتان میکند که برنامه مؤثری را برای مراقبت از دندان‌ها در خانه تهیه کنید و وقت معاینه و جرم‌گیری دوره‌ای را مشخص میکند.
از کجا می‌توانم متوجه عفونت کردن لثه‌ها بشوم؟
نشانه‌های عفونت کردن لثه‌ها به شرح زیر است:
- متورم، حساس به لمس شدن و خونریزی لثه‌ها؛
- عقب رفتن لثه‌ها؛
- ترشح چرک از لثه‌ها،
- بوی بد مزمن دهان؛
- لق شدن دندان و
- تغییر قابل‌توجه در روش روی هم آمدن دندان‌ها هنگام بستن دهان و گاز زدن غذا.
چرا لثه‌ها بدون دلیل خونریزی میکند؟
تجمع پلاک شایع‌ترین علت خونریزی لثه‌هاست. اگر پلاک جمع‌شده در امتداد خط لثه را با مسواک زدن و نخ کشیدن منظم پاک نکنید، پلاک به تارتار تبدیل می‌شود. درنتیجه لثه‌ها ملتهب می‌شود و عارضه‌ای به نام ژنژیویت بروز می‌یابد که می‌تواند به پوسیدگی دندان و بیماری لثه منجر شود.
