کامپوزیت ونیر یک لایه پوششی نازک است که روی سطح بیرونی یک دندان قرار می‌گیرد. از این نوع ونیر، عموماً برای بهبود ظاهر دندانها و گاهی هم حفاظت از سطح آنها استفاده می‌شود. کامپوزیت ونیر دو نوع است که نصب هر کدام پروسه متفاوتی دارد.
کامپوزیت ونیر مستقیم چیست؟
اتصال کامپوزیتی مستقیم از دهه 1970 میلادی مورد استفاده بوده است. مزیت بزرگ این روش این است که می‌توان با یک تکنیک بسیار ساده و بدون نیاز به قالب‌گیری یا ساخت ونیرهای سرامیکی در لابراتوار، ظاهر بیمار را بهبود بخشید. با کمک کامپوزیت می‌توان به شکل خیلی سریع و مؤثر و با بهره‌گیری از یک تکنیک غیرتهاجمی لبخند بهتری را برای بیمار خلق کرد. دندانپزشکان با این روش می‌توانند تغییرات قابل توجهی در ظاهر بیمار ایجاد کرده و اعتماد به نفس او را بالا ببرند.
معمولاً، این درمان در یک جلسه توسط دندانپزشک انجام می‌شود. بیماران وارد مطب دندانپزشک می‌شوند و چند ساعت بعد با ظاهری جدید آنجا را ترک می‌کنند. کامپوزیت ونیر مستقیم، یک درمان نسبتاً قابل پیش‌بینی است چراکه دندانپزشک زیبایی، پروسه درمان را کاملاً تحت کنترل دارد. همچنین، با این نوع درمان، می‌توان در آینده دندان را بارها اصلاح کرد، چراکه امکان اضافه کردن به کامپوزیت استفاده شده یا کم‌کردن از آن وجود دارد. به‌علاوه، بیماران هم این شانس را دارند که در نتیجه درمان تأثیرگذار باشند. درگیر‌شدن بیماران در پروسه درمان احتمال رضایت آنها از نتیجه نهایی را افزایش می‌دهد.
کامپوزیت ونیر مستقیم به کامپوزیت ونیر به روش لیرینگ یا کامپوزیت لیرینگ نیز معروف است چون در این روش ماده‌ی کامپوزیت به صورت لایه لایه روی دندان قرار می‌گیرد.
مزایای کامپوزیت ونیرهای مستقیم
در مقایسه با ونیرهای سرامیکی مستقیم، نوع کامپوزیتی محافظه‌کارانه‌تر و غیرتهاجمی بوده، نتایج آن فوری است، هزینه لابراتوار ندارد و از آنجایی‌که روی یونیت دندانپزشکی انجام می‌شود نتیجه نهایی درمان قابل پیش‌بینی‌تر است. همچنین برای بیماران جوانی که تا 22 الی 23 سال سن داشته و بدنشان همچنان در حال توسعه است، استفاده از این ونیرها ترجیح داده می‌شود. علاوه بر این، کامپوزیت ونیرها برگشت‌پذیر هستند چراکه برای استفاده از آنها نیازی به تراشیدن دندان نیست.
معایب کامپوزیت ونیرهای مستقیم
ابتدا، لازم به ذکر است که نیاز به هرگونه عمل ترمیم و نگهداری، جزء معایب محسوب می‌شود. به‌علاوه، کامپوزیت ونیر مستقیم راحت‌تر لک می‌زند، لب‌پریده می‌شود و جلایش را از دست می‌دهد. همچنین، نتیجه نهایی این ونیر تا حد خیلی زیادی به نحوه انجام تکنیک آن بستگی دارد؛ بنابراین، دندانپزشک می‌بایست ماهر بوده و توجه زیادی به جزئیات داشته باشد تا نتیجه کار موفقیت‌آمیز باشد. برای اینکه لایه سطحی این ونیرها درخشش ساختار طبیعی دندان را داشته باشند لازم است که کامپوزیت‌ها پولیش شوند. پولیش کردن برای جلوگیری از لک زدن دندان در آینده هم ضروری است. لک‌ها می‌توانند در طول چند روز یا چند هفته با مصرف غذاهای معمولی شکل بگیرند. به بیماران توصیه می‌شود که تا حدود دو روز بعد از درمان از مصرف خوردنی‌ها یا نوشیدنی‌هایی که ممکن است ایجاد لک کنند خودداری نمایند چراکه در این زمان سطح کامپوزیت کمی منفذ دارد است. البته، میکروفیل‌ها به اندازه هیبریدی‌ها، دارای منفذ نیستند. به علاوه، اگر سطح کامپوزیت به اندازه کافی پولیش بخورد، احتمال لک‌زدن و مات‌شدن دندان ترمیم‌شده از بین می‌رود.
بیمارانی که سیگار می‌کشند، نوشیدنی‌های تیره (مثل قهوه سیاه) می‌نوشد یا خوراکی‌هایی با قدرت ایجاد لک بالا می‌خورند، بیشتر در معرض خطر لک‌زدن کامپوزیت ونیرهای مستقیمشان هستند. چنین عاداتی می‌بایست ارزیابی شده و از بیماران خواسته شود تا از آنها اجتناب کرده یا تا حد ممکن محدودشان کنند. همچنین باید به بیماران گفته شود که ممکن است کامپوزیت‌ها به طور مرتب به پولیش یا ترمیم سطحی نیاز داشته باشند.
کامپوزیت ونیر غیرمستقیم چیست؟
تفاوت اصلی بین کامپوزیت ونیرهای مستقیم و غیرمستقیم در پروسه قراردادن آنها روی دندانها است، نه مواد به کار برده شده در آنها.
در این روش هم، دندان‌هایتان مثل کامپوزیتونیرهای مستقیم آماده می‌شوند با این تفاوت که ونیرها از قبل به طور «غیرمستقیم» در مطب دندانپزشک یا در یک لابراتوار ساخته شده و بعد روی دندان‌های شما قرار می‌گیرند. البته، تا وقتی که ونیرهای غیرمستقیم ساخته شوند، یک دست ونیر موقت برایتان ساخته می‌شود. در جلسه بعد، کامپوزیتونیرهای غیرمستقیم با استفاده از یک لایه چسب روی دندان‌هایتان نصب می‌شوند.
مزایای کامپوزیت ونیرهای غیرمستقیم
کامپوزیت ونیر غیرمستقیم محکم‌تر است و مقاومت بسیار بیشتری دارد. کامپوزیت غیرمستقیم دیرتر ترک می‌خورد یا اصطلاحاً لب‌پر می‌شود. بنابراین مشکلات کمتری در اثر جویدن خوراکی‌های محکم یا دندان قروچه پیدا میکند.
همچنین کامپوزیت غیرمستقیم ماندگاری بیشتری نسبت به کامپوزیت مستقیم دارد و سال‌های بیشتری می‌توان از مزایای آن بهره برد.
یکی دیگر از مزایای کامپوزیت غیرمستقیم نسبت به کامپوزیت مستقیم این است که در این روش مهارت و هنرمندی دندانپزشک اهمیت کمتری دارد. در کامپوزیت مستقیم بخش اعظمی از نتیجه‌ی کار بستگی به میزان مهارت، هنر و دقت دندانپزشک دارد و ممکن است هر دندانپزشکی نتواند نتیجه‌ی دلخواه را برای مراجعه کننده ایجاد کند. در حالی که کامپوزیت ونیر غیر مستقیم به صورت جداگانه در لابراتوار ساخته می‌شود و احتمال نتایج موفق آن بیشتر است. همچنین این مسئله باعث می‌شود که انتخاب رنگ و همسان‌شدن رنگ کامپوزیت با سایر دندانها در کامپوزیت غیرمستقیم آسان‌تر باشد.
معایب کامپوزیت ونیرهای غیرمستقیم
در کامپوزیت ونیر غیرمستقیم مقدار کمی از مینای دندان برداشته می‌شود تا کامپوزیت ونیر محکم‌تر به دندان بچسبد. برداشته شدن مینای دندان هرچند کم، ممکن است در برخی از افراد باعث حساس شدن دندانها شود.
یکی دیگر از معایب کامپوزیت ونیر غیرمستقیم نسبت به نوع مستقیم این است که انجام این روش کامپوزیت نیاز به حداقل دو جلسه ویزیت دارد و وقت بیشتری را از مراجعه کننده می‌گیرد در حالی که کامپوزیت مستقیم در تنها یک جلسه قابل انجام است.
کامپوزیت ونیرهای مستقیم و غیرمستقیم چه تفاوتی دارند؟
کامپوزیت ونیرهای مستقیم‌ونیرهای‌کامپوزیتی با کمک رزینی که ظاهر یکسانی با بقیه دندانها دارد ساخته می‌شوند. معمولاً برای اصلاح طول و شکل ونیر، لایه‌های دیگری از رزین هم روی دندان قرار می‌گیرد. مواد اعمال شده ابتدا شکل داده شده و بعد با لیزر یا نور سخت می‌شوند. بعد از سخت شدن مواد کامپوزیتی، دندان‌های ترمیم‌شده از لحاظ بایت و وضعیت قرارگیری چک شده و اگر مشکلی وجود نداشت پولیش می‌شوند.
کامپوزیت‌ونیرهای‌غیرمستقیم به درمان تهاجمی‌تری نیاز دارند چراکه باید مقداری از مینای دندان برداشته شود تا جا برای قرار گرفتن لایه‌های نازک کامپوزیت روی دندان وجود داشته باشد. بعد از اینکه مقدار کافی از مینای دندان برداشته شد، برای ونیرهای جدیدتان یک قالب ساخته می‌شود. اگر بعد از برداشتن مینا، دندان‌هایتان ظاهر خیلی ناخوشایندی داشته باشند، دندانپزشک برایتان ونیرهای موقت می‌سازد.
اگر نگران برداشته شدن مینای دندان‌هایتان هستید، ونیرهای مستقیم بهترین راه حل برای شما خواهند بود، البته، ونیرهای مستقیم به اندازه ونیرهای غیرمستقیم قوی نبوده و باید هر از گاهی ترمیم و اصلاح شوند.
ونیرهای غیرمستقیم راه حلی دائمی برای مشکل ظاهری لبخندتان بوده و اگر بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید و روزی دو بار مسواک بزنید و یک بار نخ دندان بکشید، می‌توانند سال‌ها دوام داشته باشند. همچنین، فراموش نکنید غذاهای سالم بخورید و به طور منظم برای چکاب به دندانپزشکتان مراجعه کنید.
چه کسانی می‌توانند از کامپوزیت ونیرها استفاده کنند؟
تقریباً همه‌ی افراد می‌توانند از مزایای هر دو نوع کامپوزیت ونیر دندان بهره ببرند. افراد معمولاً به دلایل زیر نیاز به کامپوزیت‌کردن دندان‌های خود دارند:
1- بهبود ظاهر دندانها و کلاً چهره.
2- حفاظت از سطح دندانها.
3- روشن‌ترکردن رنگ دندانها.
4- ترازکردن دندانها و دادن ظاهری صاف‌تر به آنها.
5- بستن فاصله‌های بین دندانها یا بزرگ‌تر کردن اندازه آنها.
6- ترمیم هرگونه لب‌پریدگی یا شکستگی بخشی از یک دندان.
افرادی که مینای دندان آنها بسیار نازک است یا به دلایل شخصی ترجیح می‌دهند که مقدار کمتری از مینای دندان آنها آسیب ببیند بهتر است کامپوزیت ونیر مستقیم را در نظر بگیرند. از طرف دیگر کامپوزیت‌ونیر غیرمستقیم برای افرادی که مقاومت، ماندگاری و ظاهر بهتر برایشان اهمیت بیشتری دارد، انتخاب مناسب‌تری است.
به طور کلی برای این که بدانید کدام یک از روش‌های کامپوزیت دندان برای شما مناسب‌تر است بهتر است توسط دندانپزشک خود معاینه شوید و با وی در این مورد مشورت کنید.
روش انجام کامپوزیت ونیر مستقیم
دندانپزشک، ابتدا با استفاده از یک راهنمای انتخاب رنگ (یا پالت رنگ)، رزین کامپوزیت را طوری انتخاب میکند که رنگ آن با رنگ دندان‌های طبیعی‌تان یکسان باشد. سپس، او سطح دندان را زبر کرده و مایعی روی آن اعمال میکند که اجازه می‌دهد رزین کامپوزیت به دندان بچسبد.
در مرحله بعد، دندانپزشک رزین کامپوزیت را، یا با استفاده از یک قالب (یا ماتریس) روی دندان قرار داده و یا آن را روی دندان می‌مالد و بعد به آن شکل می‌دهد. در پایان هم، ماده استفاده شده به وسیله یک نور فرابنفش سخت می‌شود.
در صورت لزوم، دندانپزشک می‌تواند بعد از سخت شدن رزین هم دندان را بیشتر شکل بدهد.
روش انجام کامپوزیت ونیر غیرمستقیم
1- دندانپزشک از داخل دهان شما یک سری عکس می‌گیرد؛ او همچنین از دندان‌هایتان عکس‌های رادیولوژی گرفته و دهانتان را کاملاً معاینه میکند تا مطمئن شود که شما کاندیدای مناسبی برای کامپوزیت ونیرهای غیرمستقیم هستید.
2- در مرحله آماده‌سازی دندان، کمی از مینای‌دندان برداشته می‌شود تا جا برای نصب ونیر باشد. دندانپزشک یک داروی بی‌حسی موضعی به شما تزریق میکند تا در طول درمان احساس ناراحتی نکنید.
3- در این مرحله، یا با روش سنتیِ خمیر قالب‌گیری و یا با استفاده از یک اسکنر داخل دهانی، از دندان‌های مورد نظر یک قالب تهیه می‌شود.
4- دندانپزشک با کمک شما و با استفاده از یک راهنمای انتخاب رنگ، به دندان‌های کناری شما نگاه میکند تا یک رنگ طبیعی را برای ونیزهایتان انتخاب نماید.
5- قالب و رنگ انتخاب شده به یک لابراتوار فرستاده می‌شود تا کامپوزیت‌ونیرهایی که دقیقاً مناسب دندان‌هایتان هستند ساخته شوند.
6- دندانپزشک همانجا برایتان یک ونیر موقت می‌سازد که تا موقع آماده شدن ونیر اصلی روی دندانتان باقی می‌ماند. این ونیرها دائمی نبوده و معمولاً فقط چند هفته دوام دارند.
7- در مراجعه بعدی‌تان، دندانپزشک ونیرهای آماده شده را طوری تنظیم میکند که کاملاً روی سطح دندان‌هایتان جا بگیرند. در اینجا، بایت شما هم چک می‌شود.
8- ونیر، بعد از تنظیم‌شدن، با استفاده از یک سیمان مخصوص، به طور دائمی به سطح جلویی دندان متصل شده و سیمان اضافی آن پاک می‌شود.
نحوه مراقبت از کامپوزیت ونیرهای مستقیم و غیرمستقیم
مراقبت از دندانها باعث افزایش طول عمر کامپوزیت‌ونیرها می‌شود. نکاتی که می‌بایست برای مراقبت از ونیرهایتان رعایت کنید به شرح زیرند:
- روزانه حداقل دو بار مسواک بزنید و یک بار نخ دندان بکشید.
- از خوردن خوراکی‌های سفت و آب‌نبات اجتناب کنید.
- از جویدن ناخن‌ها اجتناب کنید.
- برای جلوگیری از لک‌شدن ونیر، از مصرف قهوه، چای و تنباکو تا مدت دو روز بعد از درمان خودداری کنید.
- هر شش ماه یک بار برای تمیزکردن دندان‌هایتان به دندانپزشک مراجعه کنید.
اگر تصادفاً ونیر شکسته یا لب‌پریده شد، و یا اینکه بعد از درمان احساس کردید دندانتان هرگونه تیزی یا ناهمواری دارد به دندانپزشک مراجعه کنید.
عوارض جانبی کامپوزیت ونیرهای مستقیم و غیرمستقیم
کامپوزیت ونیرها، در صورتیکه بهداشت دهان در وضعیت خوبی باشد، یکی از بهترین ابزارهای ترمیم دندان هستند.
هیچ‌یک از انواع کامپوزیت‌ونیرها، در واقع هیچگونه عوارض جانبی ندارند، البته به جز اینکه مجبور خواهید بود از خوردن خوراکی‌ها و مواد سفت مثل یخ خودداری کنید تا ونیرها لب‌پریده نشوند. در کل، برای جلوگیری از آسیب‌دیدن این ونیرهای جدید و گران‌قیمت، می‌بایست از آنها هم درست مثل دندان‌های واقعی مراقبت کرد.
هزینه کامپوزیت مستقیم و کامپوزیت ونیر غیرمستقیم
قیمت کامپوزیت ونیر غیرمستقیم و مستقیم از قیمت لمینت سرامیکی کمتر است و هر دو نوع کامپوزیت مقرون به صرفه می‌باشند. در مقایسه نیز، قیمت کامپوزیت‌مستقیم از کامپوزیت‌ونیر غیرمستقیم کمتر است و با هزینه‌ی کمتری می‌توان از مزایای کامپوزیت بهره برد. به طور کلی نیز قیمت کامپوزیت مستقیم و غیرمستقیم مانند سایر پروسه‌های دندانپزشکی به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آنها موارد زیر هستند:
- میزان کامپوزیت استفاده شده و تعداد دندان‌های کامپوزیت شده
- کارهای جانبی قبل از انجام کامپوزیت در صورت نیاز، مانند عکسبرداری‌ها
- موقعیت مطب دندانپزشک یا کلینیک دندانپزشکی
- مهارت و تجربه دندانپزشک
- تحت پوشش بیمه بودن
